.jpg)
Ψάλτης, συνθέτης, υμνογράφος και αναθεωρητής του βυζαντινού μέλους. Παραδοσιακά γνωστός ως «μαΐστωρ», η «δεύτερη πηγή της ελληνικής μουσικής» (η πρώτη θεωρείται ο Ιωάννης Δαμασκηνός, 8ος αιώνας), ήταν ένας από τους πιο επιφανείς βυζαντινούς μελουργούς κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Παλαιολόγων (1261–1453). Η Εκκλησία μάλιστα τον τίμησε ως άγιο, την 1η Οκτωβρίου μαζί με τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, και η τιμία κάρα του αποθησαυρίζεται στη Μεγίστη Λαύρα. Η φήμη του καθόρισε και επηρέασε όλη τη μετέπειτα βυζαντινή μουσική, σε τέτοιο βαθμό ώστε το προσωνύμιο «Κουκουζέλης» να δοθεί σε εξέχουσες μορφές ψαλτών και μελουργών που διακρίθηκαν για την καλλιφωνία και τη μουσικότητά τους.
1. Βίος
Ο Κουκουζέλης έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου (1282–1328) και του διαδόχου του, στα πρώιμα χρόνια της παλαιολόγειας εποχής, περίοδο των Ησυχαστών και της άνθησης των γραμμάτων και τεχνών. Τα στοιχεία σε χειρόγραφα βυζαντινής μουσικής υποδηλώνουν ότι η μουσική του σταδιοδρομία είχε εδραιωθεί περίπου το 1300, και στα
