Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.) [αποδ.],
Τον δεσπότην και αρχιερέα, ήχος βαρύς
Μέλος «αρχαίον»
Ψάλλει ο Θρασύβουλος Στανίτσας
Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341) [attrib.],
The Bishop and Archpriest, Grave Tone
"Old" chant
Chanting: Thrasyvoulos Stanitsas
Θρασύβουλος Στανίτσας (1910-†1987)
Από τη σειρά "Μνημεία" του Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Υπηρέτησε αποκλειστικά την εκκλησιαστική ψαλμωδία, και μάλιστα στην παραδοσιακή της έκφραση. Είχε δασκάλους στη μουσική, και μέσα στο κλίμα της Κωνσταντινούπολης, τον Δημήτριο Θεραπειανό, τον Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, τον Δημήτριο Βουτσινά, τον Γιάγγο Βασιλειάδη και τον Ιωάννη Παλάση. Έψαλλε διαδοχικά σε πολυάριθμες εκκλησίες, στον Άγ. Μηνά, στην Ανάληψη και στον Άγ. Κωνσταντίνο στα Υψωμαθειά (ως το 1929), όπου, όπως είναι γνωστό, έψαλλε και ο Πέτρος Μπερεκέτης, στον Άγ. Νικόλαο του Γαλατά (1929-1939), και τέλος, στον Πατριαρχικό ναό, αρχικά ως Άρχων λαμπαδάριος (1939-1959) και στη συνέχεια ως Άρχων πρωτοψάλτης (1959-1964), οπότε και απελάθηκε από την Κωνσταντινούπολη. Έκτοτε έζησε στην Αθήνα, όπου και έψαλλε (1966-1981) στον Άγ. Δημήτριο Αμπελοκήπων.
O Θρασύβουλος Στανίτσας είναι ο τελευταίος μεγάλος μιας μακρόχρονης παράδοσης σπουδαίων πρωτοψαλτών του Oικουμενικού πατριαρχείου που ξεκινά από τον Παναγιώτη τον Χαλάτζογλου (αρχές του 18ου αι.). Με τον Κωνσταντίνο Πρίγγο ως πρωτοψάλτη και ως λαμπαδάριος ο ίδιος ελάμπρυναν επί μίαν εικοσαετία (1939-1959) τον Πατριαρχικό ναό. Πρόκειται για την άλλη μεγάλη σύγχρονη φωνή του Eλληνισμού. Ψάλτης με πλούσιο και βαθύ αίσθημα, λαμπρή άρθρωση, δωρικό και πειθαρχημένο ύφος, εξαιρετική τεχνική και, πάνω απ’ όλα, γνώστης μεγάλος του παραδοσιακού τρόπου ψαλμωδίας, έντεχνος ωστόσο και απόλυτα προσωπικός. H ανάμνηση του τρόπου που έψαλλε παραμένει ακόμη πολύ ζωηρή σε όλους τους παλαιούς και νεώτερους ψάλτες.
Ως εκκλησιαστικός συνθέτης δρα και προβάλλεται μετά την εγκατάστασή του στην Αθήνα (1964 κ.εξ.). Ανάμεσα στις πιο γνωστές συνθέσεις του της εποχής αυτής είνια το «Μουσικόν Τριώδιον» (Αθήνα 1969) και πολλά άλλα, και αναγκαία, λειτουργικά μέλη, Κύριε ελέησον, Δύναμις, Αντίφωνα, Καταβασίες, Δοξαστικά, Ιδιόμελα Αποστίχων, τα Ένδεκα Εωθινά, Χερουβικά, Κοινωνικά (όπως το λαμπρό Αγαλλιάσθε δίκαιοι ηχ πλ δ΄, Σύμμεικτα, CD 7o, αρ. 3 και 6). Οι συνθέσεις του αυτές, και πολλές άλλες, διαδεδομένες κυρίως χειρόγραφες, είναι εξαιρετικά δημοφιλείς στην πράξη μεταξύ των Ελλαδιτών ψαλτών. Στο συνθετικό του έργο στοιχείται περισσότερο στο δίδαγμα των μεγάλων νεωτερικών και εξωπατριαρχικών μουσικών και δασκάλων του Ιωάννη Παλάση και Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, πράγμα το οποίο διευκόλυνε, ως διαλεκτικός αποδέκτης, και το εκτός πατριαρχικού ύφους και τρόπου Ελλαδικό περιβάλλον (γι’ αυτό και θεωρείται ότι εδώ «αλλοιώθηκε», Ευαγγέλου Γαλάνη, μητροπολίτου Πέργης, «Εκ Φαναρίου Α΄», Αθήνα 1997, σ. 245).
Tου Στανίτσα δεν υπάρχουν έργα στην τρέχουσα δισκο-κασετογραφία. Oι μοναδικές ηχογραφημένες ερμηνείες του (στη σειρά «Mνημεία Eκκλησιαστικής Mουσικής») είναι: Tο οκτάηχο Θεοτόκε Παρθένε του Πέτρου Mπερεκέτη, σε μια λαμπρή και ανεπανάληπτη ερμηνεία (Σώμα Πρώτο, CD 3ο) και ένας μεγάλος αριθμός Καλοφωνικών Ειρμών, με ορισμένα Κρατήματά τους, που στο σύνολό τους πρέπει να θεωρηθούν ως ένα μοναδικό ερμηνευτικό μνημείο του σπουδαίου και δύσκολου αυτού μουσικού είδους (Σώμα Δεύτερο, CD 1ο-5ο, και Aνθολογία Tέταρτη). Eδώ πρέπει να προστεθεί και ο Δίσκος που συνοδεύει το βιβλίο «Xειρόγραφα Eκκλησιαστικής Mουσικής 1453-1820» (Aθήνα 1980, έκδοση της Eθνικής Tράπεζας της Eλλάδος), σήμερα σε νέα, ψηφιακή επεξεργασία και με ορισμένα πρόσθετα μέλη («Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής», CD 1o και CD 5o). Ακόμη, σε μοναδική εκτέλεση, το έξοχο τριαδικό Δόξα. Η υπεράρχιος θεότης από τον πολυέλεο Δούλοι Kύριον ηχ πλ α΄ του Πέτρου Πελοποννησίου (στη Σειρά «Bυζαντινοί και Mεταβυζαντινοί Mελουργοί» αρ. 4, του Iδρύματος Bυζαντινής Mουσικολογίας· και οι 4 αριθμοί της Σειράς αυτής χορωδιακές εκτελέσεις που διευθύνονται από τον Θρασύβουλο Στανίτσα).
Πηγή βιογραφικού: Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων
