Ο Αθανάσιος έζησε στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα. Ήταν ιερομόναχος και προηγούμενος της μονής Ιβήρων του Άθω. Υπήρξε αντιγραφέας χειρογράφων και δάσκαλος της ψαλτικής.
Οι προσωπογραφικές πληροφορίες που έχουμε είναι από τον ίδιο, μέσα από τα χειρόγραφά του, όπως η παρακάτω: Το παρόν Κρατηματάριον εγράφη δια χειρός εμού Αθανασίου ευτελούς του και ιερομονάχου, λίαν δε αμαθούς, εκ πόλεως Θεσσαλονίκης, το γένος Αθηναίος: το επίκλην Καπετάνος, εκ της μονής των Ιβήρων. Και οι αναγινώσκοντες αυτό εύχεσθε υπέρ εμού και μη καταράσθε δια το έχειν εν αυτώ ου μικρά σφάλματα (Ιβήρων 1203, φ. 341v).
Ο μαθητής του, προηγούμενος Νεόφυτος Ιβηρίτης, σε χειρόγραφο τού έτους 1717 (Ιβήρων 1096) βεβαιώνει ότι: Αι κόλαις εισί γεγραμμέναι…, δια χειρός εμού Νεοφύτου Προηγουμένου, καθ᾽ ον καιρόν επιπόνως εσπούδαζον εις τον εν μουσικοίς άριστον Προηγούμενον κυρ Αθανάσιον τον Θεσσαλονικέα, κατά τον χρόνον της ημετέρας ηγουμενίας.
Το μουσικό χειρόγραφο του Αθανασίου (Ιβήρων 1203) έγινε ευρέως γνωστό λόγω της ανακάλυψης από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο στη στάχωσή του, δεκατριών δημοτικών ελληνικών τραγουδιών, καταγεγραμμένα σε βυζαντινή σημειογραφεία. Στο ίδιο χειρόγραφο (φ. 239-240v) ο Αθανάσιος κατέγραψε και ένα περσικό άσμα.
Εργογραφία:
• Κοινωνικό Κυριακής, ήχος πλ. α´ (κώδ. Παντελεήμονος 1005, φ. 114, αρχές 18ου αι.)
• Μεγάλοι Αίνοι, ήχος γ´ (κώδ. Ιβήρων, 970. φ. 101, έτος 1686· κώδ. Φιλοθέου 133, φ. 30, τέλη 17ου αι.· κώδ. Ξηροποτάμου 317, φ. 129, αρχές 18ου αι.)
• Μεγάλοι Αίνοι, ήχος δ´ (κώδ. Σταυρονικήτα 165, φ. 3v, περίπου 1665-1685· κώδ. Δοχειαρίου 374, φ. 20v, μέσα 18ου αι.)
• Μεγάλα πασαπνοάρια, ήχος γ´ (κώδ. Ιβήρων 970, φ. 56v· κώδ. Φιλοθέου 133, φ. 39v· κώδ. Αγίου Παύλου 132, φ. 218, έτους 1774)
• Μάθηματα στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου)
Ω των υπέρ έννοιαν θαυμάτων της παρθένου, ήχος δ´ (κώδ. Ξηροποτάμου 276, φ. 124, α´ μισό 18ου αι.· κώδ. Ιβήρων 961, φ. 221v, τέλος 17ου αι.· κώδ. Ιβήρων 960, φ. 180v, έτους 1768· κώδ. Ιβήρων 970, φ. 340v)
Ίδετε λαοί και θαυμάσατε», ήχος α´ (κώδ. Ιβήρων 970, φ. 338v· κώδ. Σταυρονικήτα 165, φ. 439v· κώδ. Ξηροποτάμου 276, φ. 125v· στον κώδ. της Ιβήρων 960, φ. 181v, σε ήχο δ´),
• Μάθημα για την εορτή των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου) Όπλον κραταιότατον, ήχος δ´ (κώδ. Ιβήρων 960, φ. 158v)
• Στίχοι του πολυελέου Δούλοι Κύριον, ήχος α´ (κώδ. Ξηροποτάμου 330, φ. 81, έτους 1781-82· κώδ. Ξηροποτάμου 305, φ. 49v, τέλος 18ου-αρχές 19ου αι.)
Βιβλιογραφία:
• Στάθης Γρ. Θ., Τα χειρόγραφα βυζαντινής μουσικής - Άγιον Όρος, τόμοι 1-3, (passim)
• Στάθης Γρηγ., «Αγιορειτική Μελουργία», στο: Το Άγιον Όρος. Χθες - Σήμερα - Αύριο, σ. 291-310. Θεσσαλονίκη 1996
• Μαζαράκη Δέσποινα, Μουσική ερμηνεία δημοτικών τραγουδιών από αγιορειτικά χειρόγραφα. Αθήνα, 1992
• Λάμπρος Σπ., «Δεκατρία δημώδη άσματα μετά μουσικών σημείων εν αγιορειτικώ κώδικι της μονής Ιβήρων», Νέος Ελληνομνήμων, τ. 11(1914), σ. 423-432. Αθήνα 1914
Πηγή: Православная Энциклопедия
Οι προσωπογραφικές πληροφορίες που έχουμε είναι από τον ίδιο, μέσα από τα χειρόγραφά του, όπως η παρακάτω: Το παρόν Κρατηματάριον εγράφη δια χειρός εμού Αθανασίου ευτελούς του και ιερομονάχου, λίαν δε αμαθούς, εκ πόλεως Θεσσαλονίκης, το γένος Αθηναίος: το επίκλην Καπετάνος, εκ της μονής των Ιβήρων. Και οι αναγινώσκοντες αυτό εύχεσθε υπέρ εμού και μη καταράσθε δια το έχειν εν αυτώ ου μικρά σφάλματα (Ιβήρων 1203, φ. 341v).
Ο μαθητής του, προηγούμενος Νεόφυτος Ιβηρίτης, σε χειρόγραφο τού έτους 1717 (Ιβήρων 1096) βεβαιώνει ότι: Αι κόλαις εισί γεγραμμέναι…, δια χειρός εμού Νεοφύτου Προηγουμένου, καθ᾽ ον καιρόν επιπόνως εσπούδαζον εις τον εν μουσικοίς άριστον Προηγούμενον κυρ Αθανάσιον τον Θεσσαλονικέα, κατά τον χρόνον της ημετέρας ηγουμενίας.
Το μουσικό χειρόγραφο του Αθανασίου (Ιβήρων 1203) έγινε ευρέως γνωστό λόγω της ανακάλυψης από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο στη στάχωσή του, δεκατριών δημοτικών ελληνικών τραγουδιών, καταγεγραμμένα σε βυζαντινή σημειογραφεία. Στο ίδιο χειρόγραφο (φ. 239-240v) ο Αθανάσιος κατέγραψε και ένα περσικό άσμα.
Εργογραφία:
• Κοινωνικό Κυριακής, ήχος πλ. α´ (κώδ. Παντελεήμονος 1005, φ. 114, αρχές 18ου αι.)
• Μεγάλοι Αίνοι, ήχος γ´ (κώδ. Ιβήρων, 970. φ. 101, έτος 1686· κώδ. Φιλοθέου 133, φ. 30, τέλη 17ου αι.· κώδ. Ξηροποτάμου 317, φ. 129, αρχές 18ου αι.)
• Μεγάλοι Αίνοι, ήχος δ´ (κώδ. Σταυρονικήτα 165, φ. 3v, περίπου 1665-1685· κώδ. Δοχειαρίου 374, φ. 20v, μέσα 18ου αι.)
• Μεγάλα πασαπνοάρια, ήχος γ´ (κώδ. Ιβήρων 970, φ. 56v· κώδ. Φιλοθέου 133, φ. 39v· κώδ. Αγίου Παύλου 132, φ. 218, έτους 1774)
• Μάθηματα στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου)
Ω των υπέρ έννοιαν θαυμάτων της παρθένου, ήχος δ´ (κώδ. Ξηροποτάμου 276, φ. 124, α´ μισό 18ου αι.· κώδ. Ιβήρων 961, φ. 221v, τέλος 17ου αι.· κώδ. Ιβήρων 960, φ. 180v, έτους 1768· κώδ. Ιβήρων 970, φ. 340v)
Ίδετε λαοί και θαυμάσατε», ήχος α´ (κώδ. Ιβήρων 970, φ. 338v· κώδ. Σταυρονικήτα 165, φ. 439v· κώδ. Ξηροποτάμου 276, φ. 125v· στον κώδ. της Ιβήρων 960, φ. 181v, σε ήχο δ´),
• Μάθημα για την εορτή των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου) Όπλον κραταιότατον, ήχος δ´ (κώδ. Ιβήρων 960, φ. 158v)
• Στίχοι του πολυελέου Δούλοι Κύριον, ήχος α´ (κώδ. Ξηροποτάμου 330, φ. 81, έτους 1781-82· κώδ. Ξηροποτάμου 305, φ. 49v, τέλος 18ου-αρχές 19ου αι.)
Βιβλιογραφία:
• Στάθης Γρ. Θ., Τα χειρόγραφα βυζαντινής μουσικής - Άγιον Όρος, τόμοι 1-3, (passim)
• Στάθης Γρηγ., «Αγιορειτική Μελουργία», στο: Το Άγιον Όρος. Χθες - Σήμερα - Αύριο, σ. 291-310. Θεσσαλονίκη 1996
• Μαζαράκη Δέσποινα, Μουσική ερμηνεία δημοτικών τραγουδιών από αγιορειτικά χειρόγραφα. Αθήνα, 1992
• Λάμπρος Σπ., «Δεκατρία δημώδη άσματα μετά μουσικών σημείων εν αγιορειτικώ κώδικι της μονής Ιβήρων», Νέος Ελληνομνήμων, τ. 11(1914), σ. 423-432. Αθήνα 1914
Πηγή: Православная Энциклопедия
