ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΜΕΛΟΥΡΓΟΙ (14ος-20ός αι.) / ATHONITE CHANT COMPOSERS (14th-20th c.)

Κυριακή 12 Ιουλίου 2020

Θεοτόκης Βατοπαιδινός (περ. 1800-1884) / Theotokis of Vatopedi monastery (ca. 1800-1884)

Ο λόγιος μοναχός Θεοτόκης Βατοπαιδινός, γεννήθηκε την περίοδο γύρω στα 1800 στη Μυτιλήνη. Σε ηλικία εικοσιπέντε περίπου ετών μετέβη στο Άγιον Όρος και συγκεκριμένα στη μονή Κωνσταμονίτου, όπου και εκάρη μοναχός. Από εκεί μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, γενόμενος μαθητής του αρχιδιδασκάλου Χουρμουζίου του Χαρτοφύλακος, όπου και διέμεινε για ορισμένα έτη ψάλλοντας σε ναούς της Πόλης. Ακολουθεί μία περίοδος δώδεκα περίπου ετών κατά την οποία ψάλλει στην Θεσσαλονίκη, κατόπιν για οκτώ περίπου έτη στην Αθήνα και τέλος στη Βλαχία για ένα διάστημα, όπου γνωρίσθηκε, προφανώς μέσω των επιτρόπων των μετοχίων στη Ρουμανία, με τη μονή Βατοπαιδίου, η οποία και τον προσκάλεσε να αναλάβει Πρωτοψάλτης της μονής. Αφού απεδέχθηκε την πρόσκληση, διέμεινε στη μονή έως το τέλος της ζωής του ψάλλοντας μέχρι τα γηρατειά του και διατηρώντας την ηδύτητα της φωνής του. Εκοιμήθη στις 27 Οκτωβρίου του 1884.

Ο Θεοτόκης ήταν θαυμαστός όχι μόνο για τη φωνή του, αλλά και για τις πλούσιες γνώσεις του γύρω από τη μουσική. Κατείχε τη ρυθμική της τουρκικής μουσικής, την οποία διδάχθηκε στην Πόλη, Την αρχαία μέθοδο της Εκκλησιαστικής Μουσικής, την οποία κατείχε πολύ καλά ο δάσκαλός του Χουρμούζιος, καθώς και το γραφικό σύστημα του Γεωργίου του Λεσβίου. Τα περισσότερα έργα του Θεοτόκη είναι μέλη της θείας λειτουργίας, που γράφτηκαν στη νέα μέθοδο, από τα οποία ορισμένα εκδόθηκαν στο βιβλίο “Καλλικέλαδος Αηδών” του Βασιλείου Νικολαΐδου Ζαγκλιβερινού. Στο βιβλίο περιέχονται τρία Άξιόν εστιν, ένα σε ήχο πλάγιο του πρώτου και δύο σε ήχο πλάγιο του δευτέρου.

Ο Θεοτόκης δίδαξε τη μουσική, αναδείξας ιεροψάλτες όπως τους Γαβριήλ Κωνσταντινίδη, Κυριακό Ζαχαριάδη, Δημήτριο Παπαδόπουλο και άλλους.

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου

Βιβλιογραφία
• Ιωακείμ Ανδρέας, Οι μεταβυζαντινοί μελουργοί της Λέσβου και το έργο τους (μέσα ιε´-μέσα ιθ´αι.). Λαμία 2008 (για τον Θεοτόκη Βατοπαιδινό βλ. σ. 111-112)

Εργογραφία
• Άξιόν εστίν, ήχος πλ. α´
• Δύο Άξιόν εστίν, ήχος πλ. β´