Τερζής Γεώργιος, Προφορικότητα και εγγραμματοσύνη στην ερμηνεία εκκλησιαστικών μελών. Η περίπτωση των ερμηνειών των Θρασύβουλου Στανίτσα και π. Διονυσίου Φιρφιρή στον πρώτο στίχο του οκτάηχου Θεοτόκε Παρθένε του Πέτρου Μπερεκέτη

Τερζής Γεώργιος, 
Προφορικότητα και εγγραμματοσύνη στην ερμηνεία εκκλησιαστικών μελών. Η περίπτωση των ερμηνειών των Θρασύβουλου Στανίτσα και π. Διονυσίου Φιρφιρή στον πρώτο στίχο του οκτάηχου Θεοτόκε Παρθένε του Πέτρου Μπερεκέτη. 
Άρτα 2009

Στάθης Γρηγόριος, Αγιορειτικό μνημονάρι

Στάθης Γρηγόριος, 
«Αγιορειτικό μνημονάρι», στο: Τιμή προς τον διδάσκαλον. Έκφραση αγάπης στο πρόσωπο του καθηγητού Γρηγορίου Θ. Στάθη, σ. 266-281. 
Αθήνα 2001

Στάθης Γρηγόριος, Διακο Διονύσης Φιρφιρής. Ο πρωτοψάλτης του Πρωτάτου του Αγίου Όρους. Επιμνημόσυνο σημείωμα

Στάθης Γρηγόριος, 
«Διακο Διονύσης Φιρφιρής. Ο πρωτοψάλτης του Πρωτάτου του Αγίου Όρους. Επιμνημόσυνο σημείωμα», στο: Τιμή προς τον διδάσκαλον. Έκφραση αγάπης στο πρόσωπο του καθηγητού Γρηγορίου Θ. Στάθη, σ. 899-902.
Αθήνα 2001

Στάθης Γρηγόριος, Εννεάδες αγιορειτικές

Στάθης Γρηγόριος, 
«Εννεάδες αγιορειτικές», στο: Τιμή προς τον διδάσκαλον. Έκφραση αγάπης στο πρόσωπο του καθηγητού Γρηγορίου Θ. Στάθη, σ. 302-316. 
Αθήνα 2001

Στάθης Γρηγόριος, Τα μουσικά σημαδόφωνα της μουσικής τυπογραφίας του Αγίου Όρους

Στάθης Γρηγόριος, 
«Τα μουσικά σημαδόφωνα της μουσικής τυπογραφίας του Αγίου Όρους», στο: Τιμή προς τον διδάσκαλον. Έκφραση αγάπης στο πρόσωπο του καθηγητού Γρηγορίου Θ. Στάθη, σ. 218-222. 
Αθήνα 2001

Ιωάσαφ Βατοπαιδινός (α´ μισό 15ου αι.), Η Κεχαριτωμένη χαίρε / Joasaph of Vatopedi monastery (1st half 15th c.), Rejoice, o full of grace

Ιωάσαφ Βατοπαιδινός (α´ μισό 15ου αι.),

Η Κεχαριτωμένη χαίρε, ήχος α´

Αναγραμματισμός του Θεοτόκε Παρθένε

Ψάλλει ο χορός των Βατοπαιδινών πατέρων

Joasaph of Vatopedi monastery (1st half 15th c.),
Rejoice, o full of grace, First Tone
Anagrammatic rendering of the Rejoice o Virgin Theotokos
Chanting: The Choir of Vatopedi

Άξιόν εστιν (ανωνύμου) / Axion estin (anonymous)

Άξιόν εστιν (ανωνύμου), ήχος πλ. β΄
Ψάλλει ο μοναχός Ακάκιος Δανιηλαίος

Axion estin (anonym), Plagal Second Tone
Chanting: Monk Akakios Danielaios

Ιερόθεος Φιλοθεΐτης (γεν. 1957), Λειτουργικά και Άξιόν εστιν / Ierotheos of Philotheou monastery (born 1957), Liturgical chants and Axion estin

Ιερόθεος Φιλοθεΐτης (γεν. 1957),

Λειτουργικά και Άξιόν εστιν, ήχος πλ. α´
Ψάλλει ο Ηλίας Σταύρου και ο Νικόλας Μοσχίδης

Ierotheos of Philotheou monastery (born 1957),
Liturgical chants and Axion Estin, Plagal First Tone
Chanting: Elias Stavrou and Nicolas Michaelides

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991), Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ / Dositheos Katounakiotis (1912-1991), Gabriel is evangelizing

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991),

Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ, ήχος β´, 

Iδιόμελο λιτής του Ευαγγελισμού

Ψάλλει ο ιερομόναχος Παντελεήμων Κάρτσωνας

Dositheos Katounakiotis (1912-1991), 

Gabriel is evangelizing, Second Tone

Idiomelon of Lite from the feast of Annunciation

Chanting: Hieromonk Panteleimon Kartsonas

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991), Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ / Dositheos Katounakiotis (1912-1991), Gabriel is evangelizing

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991),

Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ, ήχος β', 

Iδιόμελο λιτής του Ευαγγελισμού

Ψάλλει ο μοναχός Δανιήλ Δανιηλίδης στη μονή Δοχειαρίου 

Dositheos Katounakiotis (1912-1991), 

Gabriel is evangelizing, Second Tone

Idiomelon of Lite from the feast of Annunciation

Chanting: Monk Daniel Danielides in Docheiariou monastery

Συνέσιος Σταυρονικητιανός (1878-1949), Εκ νεότητός μου / Synesios of Stavronikita monastery (1878-1949), From my youth

Συνέσιος Σταυρονικητιανός (1878-1949),

Εκ νεότητός μου, ήχος δ´, λέγετος, αργό

Ψάλλει ο Ιεροδιάκονος Ιωάσαφ Καρεώτης

Synesios of Stavronikita monastery (1878-1949),

From my youth, Fourth Tone, legetos, slow movement
Chanting: Hierodeacon Joasaph Kareotis

Άξιόν εστιν (ανωνύμου) / Axion estin (anonymous)

Άξιόν εστιν (ανωνύμου), ήχος πλ. β΄

Ψάλλει ο π. Ακάκιος Δανιηλαίος

Axion estin (anonym), Plagal Second Tone
Chanting: Father Akakios Danielaios

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Ανοιξαντάρια / Ioannes Koukouzeles (1270-1341 περ.), Anoixandaria

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), 

Ανοιξαντάρια

Ψάλλει ο ιερομόναχος Γαβριήλ Μακαβός 

Ioannes Koukouzeles, (1270-ca 1341)

Anoixandaria

Chanting: Hieromonk Gabriel Makavos

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, Ειρμολόγιον καταβασιών του όλου ενιαυτού. Αργόν τε και σύντομον

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, 
Ειρμολόγιον καταβασιών του όλου ενιαυτού. Αργόν τε και σύντομον. 
Άγιον Όρος 1938

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, Καλλίφωνος Αηδών, περιλαμβάνουσα σπουδαιότατα μαθήματα της θείας Λειτουργίας

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, 
Καλλίφωνος Αηδών, περιλαμβάνουσα σπουδαιότατα μαθήματα της θείας Λειτουργίας. 
Άγιον Όρος 1984 [Α´ έκδοση, Άγιον Όρος 1933]

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, Μουσικός θησαυρός του Εσπερινού

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, 
Μουσικός θησαυρός του Εσπερινού. 
Άγιον Όρος 1985 [Α´ έκδοση, Άγιον Όρος 1935]

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, Μουσικός θησαυρός της Λειτουργίας, τόμος Β´

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, 
Μουσικός θησαυρός της Λειτουργίας, τόμος Β´. 
Άγιον Όρος 1988 [Α´ έκδοση, Άγιον Όρος 1931]

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, Μουσικός θησαυρός της Λειτουργίας, τόμος Α´

Νεκτάριος μοναχός ιεροψάλτης, 
Μουσικός θησαυρός της Λειτουργίας, τόμος Α´.
 Άγιον Όρος 1988 [Α´ έκδοση, Άγιον Όρος 1931]

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Αινείτε τον Κύριον / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Praise ye the Lord

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Αινείτε τον Κύριον, ήχος πλ. α΄

Κοινωνικό Κυριακής

Ψάλλει ο χορός των Ιερέων της Σόφιας. Χοράρχης: Kiril Popov

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),

Praise ye the Lord, Plagal First Tone

Communial chant of Sunday

Chanting: Sofia Priest Choir, Choir master: Kiril Popov

Κύριε ελέησον, αγιορείτικο / Kyrie eleison, athonite traditional

Κύριε ελέησον, ήχος πλ. α´, Αγιορείτικο

Ψάλλει ο ιεροδιάκονος Αιμιλιανός Βατοπαιδινός

Kyrie eleison, Plagal First Tone, Athonite traditional

Chanting: Hierodeacon Aimilianos of Vatopedi

Χριστός Ανέστη, αγιορείτικο / Christ is Risen, Athonite traditional

Χριστός Ανέστη, ήχος πλ. α' , μέλος αργόν (Αγιορείτικο)

Ψάλλει ο χορός «Μετεωρίτικο Ψαλτήρι». Χοράρχης: Σπυρίδων Σπύρου

Christ is Risen, Plagal First Tone, slow movement (as it is chanted on Mount Athos)

Chanting: The choir "Meteoritiko Psaltiri". Choir master: Spyrdion Spyrou

Χριστός Ανέστη, αγιορείτικο / Christ is Risen, Athonite traditional

Χριστός Ανέστη, ήχος πλ. α' , μέλος αργόν (Αγιορείτικο)

Christ is Risen, Plagal First Tone, slow movement (as it is chanted on Mount Athos)

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977), Ενώτισαι τους στεναγμούς της ψυχής μου... / Theophanes of Vatopedi (born 1977), O Saviour, hear the sighing of my soul

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977),
Ενώτισαι τους στεναγμούς της ψυχής μου, ήχος α´
Καλοφωνικός ειρμός Μεγάλης Τετάρτης
Ψάλλει ο χορός των Βατοπαιδινών πατέρων
Από το CD: "Μεγάλη Τετάρτη"

Theophanes of Vatopedi (born 1977),
O Saviour, hear the sighing of my soul, First Tone
Kalophonic hirmos of Great Wednesday,
Chanting: The Choir of Vatopedi
From the CD: Great Wednesday

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977), Ενώτισαι τους στεναγμούς της ψυχής μου... / Theophanes of Vatopedi (born 1977), O Saviour, hear the sighing of my soul

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977), 

Ενώτισαι τους στεναγμούς της ψυχής μου, ήχος α´  

Καλοφωνικός ειρμός Μεγάλης Τετάρτης

Ψάλλει ο χορός των Βατοπαιδινών πατέρων

Από το CD: "Μεγάλη Τετάρτη". Παραγωγή: 2007

Theophanes of Vatopedi (born 1977), 

O Saviour, hear the sighing of my soul, First Tone

Kalophonic hirmos of Great Wednesday, 

Chanting: The Choir of Vatopedi

From the CD: Great Wednesday. Production: 2007

Ρωμανός Βατοπαιδινός (1889-1966), Δοξολογία / Romanos of Vatopedi (1889-1966), Doxology

Ρωμανός Βατοπαιδινός (1889-1966), 

Δοξολογία, ήχος πλ. β´, νενανώ

Ψάλλει ο χορός των Βατοπαιδινών πατέρων

Romanos of Vatopedi (1889-1966), 

Doxology, Plagal Second Tone, nenano

Chanting: The Choir of Vatopedi monastery

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977), Ερευνάτε τας Γραφάς / Theophanes of Vatopedi (born 1977), Search the Scriptures

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977),
Ερευνάτε τας Γραφάς..., ήχος πλ. α´
«Δόξα» λιτής εσπερινού της Υπαπαντής
Ψάλλει ο Βυζαντινός Χορός ΤΡΟΠΟΣ. Χοράρχης: Κωνσταντίνος Αγγελίδης

Theophanes of Vatopedi (born 1977), Search the Scriptures
Search the Scriptures..., Plagal First Tone
"Glory" from the Lite of Hypapante's Vesper
Chanting: The Byzantine Choir TROPOS. Choir master: Constantinos Angelides

Ρωμανός Βατοπαιδινός (1889-1966) / Romanos of Vatopedi monastery (1889-1966)

Ένας από τους τελευταίους της λαμπρής χορείας των Βατοπαιδινών μουσικών είναι ο Πρωτοψάλτης Ρωμανός. Ο Ρωμανός, που γεννήθηκε το 1889, καταγόταν από το Γομάτι της Χαλκιδικής. Οι γονείς του ονομάζονταν Δημήτριος και Μαρία και το κοσμικό του όνομα ήταν Αγαθάγγελος Μανίκας.

Προσήλθε στη μονή το 1919 σε ηλικία τριάντα ετών (οπότε και εκάρη μοναχός), ενώ μέχρι τότε έψαλλε σε διάφορους ναούς. Ξεκίνησε τη μαθητεία του στην ψαλτική τέχνη, κοντά στον Πρωτοψάλτη Βασίλειο Νικολαΐδη Ζαγκλιβερινό. Διετέλεσε για ένα διάστημα Πρωτοψάλτης στο ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα και μετέπειτα στον περίφημο ναό του Πρωτάτου των Καρυών. Στην συνέχεια ανέλαβε Πρωτοψάλτης της Μονής Βατοπαιδίου, όπου και υπηρέτησε έως το τέλος της ζωής του. Στα 1944 προήχθη σε προϊστάμενο της Μονής.

Ο Ρωμανός δίδαξε μουσική σε πολλούς μοναχούς και λαϊκούς, διότι δεν διακρινόταν μόνο για τη φωνή του, αλλά και για την ολοκληρωμένη μουσική του παιδεία. Από τους μαθητές του ξεχωρίζει ο μοναχός Ιγνάτιος, ο οποίος συνέψαλλε μαζί του και ήταν ο αντικαταστάτης του στο δεξιό αναλόγιο της μονής.

Ο Ρωμανός ασχολήθηκε αόκνως όχι μόνο με το ψάλσιμο αλλά και με την μελοποιία. Στη βιβλιοθήκη της μονής σώζονται περισσότεροι από είκοσι αυτόγραφοι κώδικές του με συνθέσεις, ως επί το πλείστον, ανέκδοτες. Στο “Μουσικό Θησαυρό της Λειτουργίας” που εκδόθηκε το 1931, περιέχονται λειτουργικά σε ήχο πρώτο δίφωνο. Συγκεκριμένα για τα λειτουργικά αυτά, ο μαθητής και συνεργάτης του, Γέρων Ιγνάτιος, έλεγε ότι είναι γραμμένα πάνω σε μελωδία γνωστού δημοτικού τραγουδιού της πατρίδας του. Η μουσική παρουσία του Ρωμανού ήταν έντονη, όχι μόνο στο Βατοπαίδι, αλλά και σε διάφορες πανηγύρεις στις οποίες καλούνταν να ψάλλει επί σειρά ετών.

Ο Ρωμανός απεβίωσε το 1966, στις 18 Μαρτίου, μετά από πολύχρονη ασθένεια. Οι πατριώτες του, για να τον τιμήσουν έδωσαν το όνομά του,“Ρωμανός ο Βατοπαιδινός”, στον σύλλογο Ιεροψαλτών της Αρναίας Χαλκιδικής.

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου

Κύριε εκέκραξα... Κατευθυνθήτω, Παραδοσιακό αγιορείτικο / O Lord, I have cried unto Thee... Let my prayer be set forth, Traditional Athonite

Κύριε εκέκραξα... Κατευθυνθήτω, 

Παραδοσιακό αγιορείτικο, ήχος βαρύς

Ψάλλει ο Βυζαντινός Χορός Ιεροψαλτών «Οι Καλοφωνάρηδες». Χοράρχης Γ.Ι. Ρεμούνδος

Από τον ψηφιακό δίσκο: Αγγέλων το σύστημα εις το ανθρώπινον γένος. 

Παραγωγή: Ιερόν Χιλανδαρινόν Κελλίον Γενεσίου Θεοτόκου (Μαρουδά), Άγιον Όρος 2004

O Lord, I have cried unto Thee... Let my prayer be set forth

Traditional Athonite, Plagal Third Tone (Grave)

Chanting: Byzantine Choir "The Kalophonarides". Choir master: G.I. Remoundos

From the recording: A Gift to Man from on Heigh. Production: Holy Chilandarian Cell of the Nativity of Theotokos (Marouda). Mount Athos 2004

Σπυρίδων Βατοπαιδινός (β´μισό 19ου αι.) / Spyridon of Vatopedi monastery (2nd half of 19th c.)

Ο μοναχός Σπυρίδων, ο Βατοπαιδινός, καταγόταν από την πόλη της Θεσσαλονίκης, γεγονός που το μαρτυρεί συχνά ο ίδιος. Ακμάζει το β´ μισό του 19ου αιώνα και τον συναντούμε για πρώτη φορά το έτος 1868 ως γραφέα μιας μουσικής συλλογής. Ο Σπυρίδων ήταν μουσικός, ψάλτης και βιβλιογράφος. Έχει συνθέσει διάφορα νέα μαθήματα, τα περισσότερα από τα οποία περιέχονται στην συντεθείσα και γραφείσα από αυτόν νέα Συλλογή. Πρόκειται για επτά κώδικες τους οποίους έγραψε το έτος 1868. Κάθε κώδικας περιλαμβάνει, όπως αναφέρεται στο βιβλιογραφικό σημείωμα, “άπασαν την ενιαύσιον ακολουθίαν, των τε δεσποτικών και θεομητορικών εορτών, και των εορταζομένων αγίων του όλου ενιαυτού, του τε τριωδίου και πεντηκοσταρίου των εν ταις ιεραίς αγρυπνίαις ψαλλομένων μαθημάτων, κατά το έθος του Αγίου Όρους Αθω, και μάλιστα δε, κατά την ιεράν και περιφανή Βασιλικήν τε, και Πατριαρχικήν Μεγίστην Μονήν του Βατοπαιδίου”.
Εδώ ο Σπυρίδων, μελοποίησε κυρίως προσόμοια του Εσπερινού, των Αποστίχων, και των Αίνων, Δοξαστικά κατά το ύφος του Ιακώβου Πρωτοψάλτου ή του Πέτρου Λαμπαδαρίου, ως συντομώτερα. Εκτός αυτών συνέθεσε ακόμη απολυτίκια, καθίσματα, ιδιόμελα κατά τρόπον αργότερον, ως συνηθίζονται να ψάλλονται στις πολύωρες αγιορετικές αγρυπνίες. Έργα όπως του Σπυρίδωνα περιέχονται και σε άλλους κώδικες, όπου συναντούμε ένα κοινωνικό Ο ποιών τους αγγέλους σε ήχο βαρύ, ένα Άξιόν εστι σε ήχο πλ. α´ , “εξηγηθέν εκ του βλαχικού”.

Δεν επιδόθηκε όμως μόνο στη σύνθεση και την καλλιγραφία ο Σπυρίδων, μιμούμενος παλαιότερους συμμοναστές και συναδέλφους του, αλλά διακρίθηκε και ως ψάλτης. Έψαλλε την εποχή που πρωτοψάλτης της Μονής ήταν ο περίφημος Θεοτόκης. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο έλευσης του Σπυρίδωνα στη μονή, αλλά ξέρουμε ότι το 1854, κατά τη γενόμενη πυρκαϊά, είχε ήδη συγγράψει για πρώτη φορά ορισμένους κώδικες, οι οποίοι και κάηκαν. Δεν μας είναι γνωστή επίσης η ημερομηνία του θανάτου του. Το σίγουρο πάντως είναι ότι το 1890 δεν ζούσε πλέον, αφού ο Γ. Παπαδόπουλος στο έργο του “Συμβολαί εις την ιστορίαν της Εκκλησιαστικής Μουσικής”, εκδεδομένο στα 1890, τον κατατάσσει στους μακαριστούς πλέον αγιορείτες μουσικούς. Έχουν εντοπισθεί περί τους δεκαπέντε αυτόγραφους μουσικούς κώδικες του Σπυρίδωνα.

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου

Εξομολογείσθε, παραδοσιακό Αγίου Όρους / O give thanks unto the Lord, traditional of Mount Athos

Εξομολογείσθε, ήχος α´, βαρύς, δ´, πλ. δ´,

Παραδοσιακό Αγίου Όρους

Ψάλλει η Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Μιχάλης Μακρής

O give thanks unto the Lord, First, Plagal Third, Fourth, Plagal Fourth Tones,

Ttraditional of Mount Athos

Chanting: Orthodox Ecclesiastical Byzantine Choir. Choir master: Michael Makris

Δανιήλ Δανιηλίδης (1880-1951), Παναγία Δέσποινα / Daniel Danielidis (1880-1951), Panagia, our Lady

Δανιήλ Δανιηλίδης (1880-1951)

Παναγία Δέσποινα, ήχος βαρύς

Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος

Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή

Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Daniel Danielides (1880-1951)

Panagia, our Lady, Plagal Third Tone (Grave)

Chanting: Monk Spyridon of Mikra Hagia Anna and Lykourgos Angelopoulos

From the CD: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή (A Tribute im memoriam of hierodeacon Dionysios Firfiris)

Producer: Theotokos' Dormition Kalyvi in Mikra Hagia Anna, Mount Athos 2006

Εν όρει αγίω, παραδοσιακό Αγίου Όρους / On the holy mountain, traditional of Mount Athos

Εν όρει αγίω, ήχος δ´ νενανώ

Παραδοσιακό Αγίου Όρους

Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος

Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή

Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Εξομολογείσθε, παραδοσιακόν Αγίου Όρους / O give thanks unto the Lord, traditional of Mount Athos

Εξομολογείσθε, ήχος α´, βαρύς, δ´, πλ. δ´.
Παραδοσιακό Αγίου Όρους
Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος
Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή
Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Μακάριος ανήρ, παραδοσιακό Αγίου Όρους / Blessed is the man, traditional of Mount Athos

Μακάριος ανήρ, παραδοσιακό Αγίου Όρους, ήχος δ´ λέγετος
Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος
Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή
Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991) / Dositheos Katounakiotis (1912-1991)

Ο μοναχός Γέρων Δοσίθεος Παρασκευαΐδης, γεννήθηκε στην Αττάλεια της Μικράς Ασίας το έτος 1912. Πέντε ετών έμεινε τυφλός από μηνιγγίτιδα.
Με την καταστροφή του 1922 ήρθε στην Αθήνα και εισήλθε στον Οίκο Τυφλών Καλλιθέας επί Ειρήνης Λασκαρίδου, όπου έμαθε το σύστημα Braille, καθώς και οργανική μουσική, πρακτικώς και θεωρητικώς, από το 1924 έως το 1928.
Κατόπιν επεδόθη στην εκμάθηση της βυζαντινής μουσικής. Επειδή όμως δεν υπήρχε στη γραφή των τυφλών βυζαντινή μουσική σημειογραφία, με τη βοήθεια του Θεού και τη φροντίδα του σεβαστού διδασκάλου του και πρωτοψάλτου Σταύρου Σταυρίδη, προσήρμοσε στη γραφή Braille το σύστημα Χρυσάνθου, Γρηγορίου και Χουρμουζίου, και μετέφερε σε αυτό όλα τα κλασικά μουσικά βιβλία της εκκλησιαστικής μουσικής. Τυφλός όντας, ανέπτυξε ιδιαίτερα την αίσθηση της ακοής και χάρη στη μουσική του επιδεκτικότητα κατάφερε να αποκτήσει άρτια μουσική γνώση.

Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991), Άξιόν εστιν / Dositheos Katounakiotis (1912-1991), Axion estin

Δοσίθεος μοναχός Κατουνακιώτης (1912-1991)

Άξιόν εστιν, ήχος α´
Ψάλλει ο Μοναχός Δοσίθεος Κατουνακιώτης

Monk Dositheos Katounakiotis (1912-1991)
Axion estin, First Tone
Chanting: Dositheos Katounakiotis

Αρσένιος ιερομόναχος Βατοπαιδινός, ο μικρός (τέλη 16ου-α´ μισό 17ου αι.) / Arsenios hieromonk of Vatopedi monastery, the "small" (late 16th-1st half of 17th c.)

Αρσένιος ιερομ. Βατοπαιδινός, ο μικρός (τέλη 16ου-α´ μισό 17ου αι.)

Η κάμινος Σωτήρ εδροσίζετο, ήχος α´

Καλοφωνικός ειρμός της ζ´ ωδής του σταυρωσίμου κανόνος Ιωσήφ του Υμνογράφου, 

Arsenios hieromonk of Vatopedi monastery, the "small" (late 16th-1st half of 17th c.)

The furnace was bedewed, O Savior, First Tone

Kalophonic Heirmos of the 7th ode from the canon on the Cross by Joseph the Hymnographer

Αρσένιος ιερομόναχος Βατοπαιδινός, ο μικρός (τέλη 16ου-α´ μισό 17ου αι.) / Arsenios hieromonk of Vatopedi monastery, the "small" (late 16th-1st half of 17th c.)

Αρσένιος ιερομ. Βατοπαιδινός, ο μικρός (τέλη 16ου-α´ μισό 17ου αι.)
Η κάμινος Σωτήρ εδροσίζετο, ήχος α´
Καλοφωνικός ειρμός της ζ´ ωδής του σταυρωσίμου κανόνος Ιωσήφ του Υμνογράφου
Ψάλλουν οι Ιλισιώτες ψάλτες.
Μονοφωνάρης ο χοράρχης Γρηγόριος Αναστασίου.

Arsenios hieromonk of Vatopedi monastery, the "small" (late 16th-1st half of 17th c.)
The furnace was bedewed, O Savior, First Tone
Kalophonic Heirmos of the 7th ode from the canon on the Cross by Joseph the Hymnographer
Chanting the Ilisiotes Singers.
Solo: Choir master Gregorios Anastasiou

Θου Κύριε... Ω του παραδόξου θαύματος (παραδοσιακό Αγίου Όρους) / Set a watch, O Lord, before my mouth... What a strange miracle (traditional of Mount Athos)

Θου Κύριε... Ω του παραδόξου θαύματος (παραδοσιακό Αγίου Όρους), ήχος α´

Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος

Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή

Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Set a watch, O Lord, before my mouth... What a strange miracle (traditional of Mount Athos), First Mode

Chanting: Monk Spyridon of Mikra Hagia Anna and Lykourgos Angelopoulos

From the CD: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή (A Tribute im memoriam of hierodeacon Dionysios Firfiris)

Producer: Theotokos' Dormition Kalyvi in Mikra Hagia Anna, Mount Athos 2006

Μακάριος ανήρ (παραδοσιακό Αγίου Όρους) / Blessed is the man (traditional of Mount Athos)

Μακάριος ανήρ (παραδοσιακό Αγίου Όρους), ήχος δ´ λέγετος

Ψάλλουν οι: Σπυρίδων μοναχός Μικραγιαννανίτης και Λυκούργος Αγγελόπουλος

Προέλευση: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή

Έκδοση Καλύβης Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικράς Αγίας Άννης, Άγιον Όρος 2006

Blessed is the man (traditional of Mount Athos), Fourth Tone Legetos

Chanting: Monk Spyridon of Mikra Hagia Anna and Lykourgos Angelopoulos

From the CD: Αφιέρωμα Im Memoriam ιεροδιακόνου Διονυσίου Φιρφιρή (A Tribute im memoriam of hierodeacon Dionysios Firfiris)

Producer: Theotokos' Dormition Kalyvi in Mikra Hagia Anna, Mount Athos 2006

Παγκράτιος Ιβηρίτης (α´ μισό 17ου αι.), Εσημειώθη εφ ημάς / Pankratius of Iviron monastery (1st half of 17th c.), The light of your face has shone upon us

Παγκράτιος Ιβηρίτης (μέσα 17ου αι.), 

Εσημειώθη εφ ημάς, Κοινωνικό Τιμίου Σταυρού, ήχος πλ.  β´

Ψάλλουν ο βυζαντινός Χορός «Τρόπος», χοράρχης Κωνσταντίνος Αγγελίδης και η ρουμανική Χορωδία «Ψάλτης», χοράρχης Florin Leonte

Pankratius of Iviron monastery (mid 17th c.),

The light of your face has shone upon us, o Lord, Communion hymn sung on the feast of the Holy Cross, Second Plagal Mode

Chanting: The TROPOS Byzantine Choir, choir master: Constantinos Angelidis and

The Romanian PSALTIS Choir, choir master: Florin Leonte

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Τους οδόντας αυτού βρύξει / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), They will gnash their teeth

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Τους οδόντας αυτού βρύξει και τακήσεται, αλληλούια!

Στιχηρό εις μνήμας Αγίων. Αργόν μέλος, ήχος δ´ άγια

Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341)

They will gnash their teeth and waste away, hallelujah!

Sticheron for the Feast of Saints. Slow movement, Fourth Tone, Hagia

Chanting: The Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),

Άξιόν εστιν, ήχος α´

Ψάλλει η Xanthoula Dakovanou και το WIRBELEY Ensemble

Ζωντανή ηχογράφηση: Freiberg, Petrikirche, 17 Νοεμβρίου 2019

Nektarios Vlachos (1808-1905),

Axion estin, First Tone

Chanting: Xanthoula Dakovanou and WIRBELEY Ensemble

Live recording: Freiberg, Petrikirche, 17 November 2019

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Αινείτε τον Κύριον / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Praise ye the Lord

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Κοινωνικό Κυριακής: Αινείτε τον Κύριον, ήχος α΄

Ψάλλει ο Βυζαντινός Χορός Tronos

Ηχογράφηση κατά τα εγκαίνια του Εθνικού Καθεδρικού Ναού στο Βουκουρέστι, 2018

(προβαλόμενο κείμενο: Ierod. Ioan Lacoshitiotul, Buchet Muzical Athonit-Dumnezeiasca Liturghie, editia II, ed. Evanghelismos, Bucuresti 2009, p. 647-649)

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),

Communial chant of Sunday: Praise ye the Lord, First Tone

Chanting: The Byzantine Choir. Tronos

Recording during the Sanctification of the National Cathedral, 2018

(seen text: Ierod. Ioan Lacoshitiotul, Buchet Muzical Athonit-Dumnezeiasca Liturghie, editia II, ed. Evanghelismos, Bucuresti 2009, p. 647-649)

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), «Το μέγα ίσον της Παπαδικής» / Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341), "The great iso of Papadiki"

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
«Το μέγα ίσον της Παπαδικής» κατά τη μεταγραφή του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος
Ψάλλει ο Bogdan Ganea (?)

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341),
"The great iso of Papadiki" according to the transcription of Chourmousios Charophylakas
Chanting: Bogdan Ganea (?)

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), «Το μέγα ίσον της Παπαδικής» / Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341), "The great iso of Papadiki"

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
«Το μέγα ίσον της Παπαδικής» κατά τη μεταγραφή του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος
Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τους ήχους α´, β´, γ´, δ´
Ψάλλει ο χορός του Πρωτοψάλτη Νεκταρίου

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341),
"The great iso of Papadiki" according to the transcription of Chourmousios Charophylakas
The first part includes the First, Second, Third and Fourth voices.
Chanting: Choir of Nectarie Protopsaltul

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), «Το μέγα ίσον της Παπαδικής» / Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341), "The great ison of Papadiki"

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), 

Το μέγα ίσον της Παπαδικής κατά τη μεταγραφή του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος

Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τους ήχους α´, β´, γ´, δ´

Ψάλλει ο Nikola Antonov

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341),
"The great iso of Papadiki" according to the transcription of Chourmousios Charophylakas
The first part includes the First, Second, Third and Fourth Tone
Chanting: Nikola Antonov

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Κράτημα / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Kratima

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Κράτημα, ήχος α΄
Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
Kratima, First Tone
Chanting: Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

"Τα κρατήματα είναι συνθέσεις, που αντί για συγκεκριμένο κείμενο, χρησιμοποιούν άσημες συλλαβές όπως τε-ρι-ρεμ, το-ρο-ρο, νε-νε-να, το-το-το, τι-τι-τι κλπ. Η μή χρήση κειμένου απελευθερώνει  την έμπνευση του μελοποιού, (ο οποίος στα άλλα είδη μελοποιϊας είναι υποχρεωμένος να τονίσει μουσικά τα δεδομένα ποιήματα) και μας προσφέρει έξοχες σελίδες καθαρής μουσικής.(....) Ο ονομαστός λόγιος Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Γεράσιμος Βλάχος και Κρής (17ος αιων) όντας ιερομόναχος ακόμα, έγραψε τα εξής για την ερμηνεία του τερερε : οι άνθρωποι  έστωντας και να έχωμεν πόθον ψυχής και να συρνώμεσθεν από την θείαν αγάπην σπουδάζουμε να ενωθούμε με τους αγγέλους σιμά εις την ασχόλαστον ψαλμωδίαν όπου κάμνουσιν (...) Δια τούτο και υμείς καθημερινόν ψάλλομεν με την έναρθρον ταύτην φωνήν το τερερε. Από που την ευγάνομεν; από τους θείους προφήτας, οι οποίοι λέγουσι πως ήκουσαν φωνάς εις τον ουρανόν, ως φωνή υδάτων πολλών (....) και οι άγγελοι ούτως έψαλλον με άρρητον φωνήν, καθώς το λέγει ο μέχρι τρίτου ουρανού αναβάς Απόστολος Παύλος, άρρητα ρήματα, ήγουν μέλος και αρμονία δίχως λόγια και τούτο κατά την συμβολικήν θεολογίαν το τερερε δεν θέλει να σημαδεύσει άλλο, παρά το ακατανόητον της Θεότητος.

Ο Μιχάλης Αδάμης παρατηρεί πως το κράτημα είναι το απόλυτο είδος μουσικής των Βυζαντινών που εκφράζεται με συνθέσεις αυτοτελείς και ολοκληρωμένες".

Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Θεοτόκε Παρθένε (αναγραμματισμός) / Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1341), O Virgin Theotokos (anagrammatismos)

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1371 περ.),

Θεοτόκε Παρθένε (αναγραμματισμός) (α΄ μέρος)
Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία και αγιορείτες πατέρες. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1371),
O Virgin Theotokos (anagrammatises) (part I)
Chanting: The Greek Byzantine Choir and Athonite monks. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1371 περ.),

Θεοτόκε Παρθένε (αναγραμματισμός) (β΄ μέρος)
Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία και αγιορείτες πατέρες. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzelis (1270-ca 1371),
O Virgin Theotokos (anagrammatises) (part II)
Chanting: The Greek Byzantine Choir and Athonite monks. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977) Εις το όρος / Theophanes of Vatopedi monastery (born 1977), At the mountain

Θεοφάνης ιερομ. Βατοπαιδινός (γεν. 1977),

Εις το όρος, ήχος α´
Α´ Εωθινόν Δοξαστικόν
Ψάλλει ο Ευάγγελος Κοτσώνας, Λαμπαδάριος ιερού ναού Αγίου Αντωνίου Κερατσινίου
Ηχογράφηση: Κυριακή 27 Αυγούστου 2017, ιερός ναός Αγίου Αντωνίου Κερατσινίου

Theophanes hierom. of Vatopedi monastery (born 1977),
At the mountain, First Tone
First Resurrectional Matins (Eothinon)
Chanting: Evangelos Kotsonas, Lampadarios at St Anthony's Church in Keratsini
Recording: Sunday 27 August 2017, St Anthony's Church in Keratsini

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Φρούρησον πανένδοξε / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Ο Allglorious, keep watch over the city

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), 

Φρούρησον πανένδοξε, ήχος πλ. του β΄

Καλοφωνικό στιχηρό στην εορτή του Αγίου Δημήτριου

Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), 

Ο Allglorious, keep watch over the city, Plagal Second Tone

Calophonic stichiron for the feast of St Dimitrios

Chanting: The Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Κράτημα / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Kratima

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Κράτημα, ήχος α΄
Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
Kratima, First Tone
Chanting: Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Αινείτε τον Κύριον / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Praise ye the Lord

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Κοινωνικό Κυριακής: Αινείτε τον Κύριον, ήχος πλ α΄
Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
Communial chant of Sunday: Praise ye the Lord, Plagal First Tone
Chanting: Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Τότε λαλήσει προς αυτούς εν οργή Αυτού / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Then He shall speak to them in His anger

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Τότε λαλήσει προς αυτούς εν οργή Αυτού, ήχος πλ. δ´

Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία. Χοράρχης: Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341)

Then He shall speak to them in His anger, Plagal Fourth Tone

Chanting: Greek Byzantine Choir. Choir master: Lykourgos Angelopoulos

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),
Άξιόν εστιν, ήχος α´
Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης

Nektarios Vlachos (1808-1905),
Axion estin, First Tone
Monastery of St Theodora, Thessaloniki

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),

Άξιόν εστιν, ήχος α´

Ψάλλουν οι χοροί "Nectarie Protopsaltul" και "Sfântul Apostol Erm" 

Ηχογράφηση: 14 Νοεμβρίου 2014

Nektarios Vlachos (1808-1905),

Axion Estin, First Tone

Chanting: Choir "Nectarie Protopsaltul" and "Sfântul Apostol Erm" 

Recording: November 14, 2014

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),
Άξιόν εστιν, ήχος α´
Ψάλλουν οι ιεροψάλτες του δεξιού χορού της Μητροπόλεως Αθηνών
Ζωντανή ηχογράφηση στη Γραμμένη Δράμας, 8 Σεπτεμβρίου 2016

Nektarios Vlachos (1808-1905),
Axion estin, First Tone
Chanting: Chanters of the right choir of Athen's Metropole Church
Live recording in Grammeni of Drama, 8 September 2016

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),
Άξιόν εστιν, ήχος α´
Ψάλλουν οι μοναχοί της Σταυροπηγιακής Μονής Οσίου Συμεών Νέου Θεολόγου Καλάμου Αττικής

Nektarios Vlachos (1808-1905),
Axion estin, First Tone
Chanting: Monks of the Holy Monastery of Saint Symeon the new Theologian in Kalamos of Attiki

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν, ήχος α´ / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion estin, First Tone

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905),
Άξιόν εστιν, ήχος α´
Ψάλλει: Ιωάννης Χασανίδης

Nektarios Vlachos (1808-1905),
Axion estin, First Tone
Chanting: Ioannis Chasanidis

Δανιήλ ιερομ. Κατουνακιώτης (1880-1951) / Daniel Danielidis (1880-1951)

Προερχόμενος από το Φρένελι Κυδωνιών της Μικράς Ασίας ήλθε περί το 1900 στο Άγιον Όρος, αφού εργάσθηκε για ένα διάστημα στο Κάϊρο της Αιγύπτου κοντά στους θείους του, στην υπακοή του πολυεναρέτου οσίου Δανιήλ του Σμυρναίου († 1929), στο ησυχαστήριο των Οσίων Αγιορειτών Πατέρων, των Δανιηλαίων στα Κατουνάκια. Εδώ εκάρη μοναχός και χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος και χειροθετήθηκε Πνευματικός.

Διακρινόταν για την απλότητα των τρόπων του, την ευκοσμία των ηθών, τη χρηστότητα και την τέλεια αμνησικακία του. Ωφελούσε όλους όσοι τον πλησίαζαν, ακόμη και με μόνη τη σεμνότητά του, την καλή συναναστροφή του και καλοκαγαθία του. Είχε χάρισμα καλλιφωνίας και ήταν εξαιρετικός ιεροψάλτης. Κυρίως όμως είχε την υψοποιό ταπείνωση, τη μακαρία αγαθότητα και απλότητα κι έτσι αναδείχθηκε ενάρετος μοναχός, ευλαβής ιερέας και στοργικός Πνευματικός πατέρας.

Ανεπαύθη στον μήνα της Θεοτόκου, την οποία υπεραγαπούσε, στις 13 Αυγούστου 1951. Η ζωή του όλη κύλησε «εν πνεύματι και αληθεία». Εργάσθηκε με όλες του τις πνευματικές δυνάμεις για το καλό του πλησίον. Το τέλος του ήταν οσιακό, κατόπιν ολιγοήμερης ασθένειας. Έφυγε της παρούσης ματαιότητος ήρεμα και ατάραχα, συνομιλώντας κι ευλογώντας τ’ αγαπητά μέλη της συνοδείας του. Παρέδωσε το πνεύμα του στον Πλάστη του προσευχόμενος. Υπήρξε πανθομολογουμένως άξιος διάδοχος του σπουδαίου συνωνύμου Γέροντός του. Κατά την εξόδιο ακολουθία του, στις 14 Αυγούστου 1951, λίγο πριν τη μεγάλη αγρυπνία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, προσήλθαν αυθόρμητα πλήθη ιερομονάχων, ιεροδιακόνων και μοναχών, για να προσευχηθούν για την ψυχή του αξιαγάπητου και αξιοσέβαστου Γέροντος.

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου

Βιβλιογραφία:
• Γεράσιμος μον. Μικραγιαννανίτης, «Δανιήλ Δανιηλίδης», Αγιορειτική Βιβλιοθήκη 179-180/1951, σ. 200-201. Βόλος 1951
• Μωυσής μον. Αγιορείτης, Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών του εικοστού αιώνος, τόμ. Α΄, σ. 417-418. Θεσσαλονίκη  2011

Εργογραφία
• Παναγία Δέσποινα, ήχος βαρύς
• Πλούσιοι επτώχευσαν, ήχος πλ. α´

Ιάκωβος Σιμωνοπετρίτης, επίσκοπος Γάνου και Χώρας (τέλος 16ου αι.-μετά το 1650) / Iakovos, bishop of Ganou and Choras (late 16th-after 1650)

Ο μουσικός και βιβλιογράφος Ιάκωβος Σιμωνοπετρίτης κατόπιν επίσκοπος Σίδης και για δύο χρόνια Γάνου και Χώρας (1637-1639), ενδιαφέρει περισσότερο ως μουσικός βιβλιογράφος. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό εκπρόσωπο του είδους στο α´ μισό του 17ου αιώνα. Φιλότεχνος και παραγωγικός ακολουθεί την λαμπρή βιβλιογραφική παράδοση της Σχολής της Ουγγροβλαχίας, όπου άλλωστε έζησε για ένα διάστημα.
Στο όνομά του σώζονται μέχρι στιγμής 4 μουσικά αυτόγραφα, από τα οποία τα δύο χρονολογημένα (1625, 1649) και 7 μη μουσικά, κυρίως λειτουργικά.
Από τα μέλη που φέρονται στο όνομά του πρέπει να αναφερθούν ορισμένα Χερουβικά και Κοινωνικά και προπάντων μια μεγάλη δοξολογία σε ήχο β´, η δεύτερη χρονικά, όπως φαίνεται, που έχει συνθεθεί σε αυτόν τον τύπο.
Η τελευταία μέχρι στιγμής μνεία για τον Ιάκωβο είναι του έτους 1650, όπου υπογράφει σε συνοδικό τόμο του ίδιου έτους ως «πρώην Γάνου και Χώρας».
Στο αυτόγραφό του του έτους 1625 σημειώνει στο βιβλιογραφικό ότι «εγράφη δια χειρός εμού Ιακώβου ιερομονάχου του Σιμοπετριώτου, όντως μου εν μητροπόλει Ουγγροβλαχίας».
Τα τέσσερα μουσικά αυτόγραφα είναι τα εξής:
• Μονή Σινά, αρ. χφ 1480, Ανθολογία, έτος 1625
• Μονή Σινά, αρ. χφ 1321, Μαθηματάριο του Στιχηραρίου
• Μονή Λειμώνος, αρ. χφ 245, Ανθολογία της Παπαδικής, έτος 1649
• Μονή Λειμώνος, αρ. χφ 242, Αναστασιματάριο + Δοξαστάριο του Στιχηραρίου, αχρόνιστο (σε συνεργασία με τον Σεραφείμ Μυτιληναίο)

Μανόλης Χατζηγιακουμής

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905), Άξιόν εστιν / Nektarios Vlachos (1808-1905), Axion Estin

Νεκτάριος Βλάχος (τέλη 19ου-αρχές 20ού αι.),

Άξιόν εστιν, ήχος πλ. α´ 

Ψάλλει ο Βυζαντινός χορός «Αντιφωνικόν Μέλος». Χοράρχης: Γεώργιος Καμαργιάρης, Πρωτοψάλτης

Nektarios Vlachos (late 19th c.-early 20th c.), 

Axion Estin, Plagal First Tone

Chanting: The Byzantine Choir "Antiphonikon Melos". Choir master: Georgios Kamargiaris, Protopsaltis

Νεκτάριος Βλάχος (1808-1905) / Nektarios Vlachos (1808-1905),

Γεννήθηκε στην πόλη Χούση της Ρουμανίας το 1808 από ευσεβέστατους γονείς. Από μικρός ανεδείχθη σε άριστο πρωτοψάλτη με τη βαθιά του γνώση και τη γλυκύτατη φωνή του. Νέος, φερμένος από τον αδελφό του μοναχό Αθανάσιο, φόρεσε τα μοναχικά ράσα στη μονή Τσιολάνου Μπουζάου. Κατόπιν μαζί με τα δύο αδέλφια, πήγαν για προσκύνημα στο Άγιον Όρος και τα Ιεροσόλυμα. Τελικά ο Νεκτάριος εκάρη μοναχός στη μονή Νεάμτς της Μολδαβίας.

Το 1845 τα δύο αδέλφια κατοίκησαν σε ένα κελλί της περιοχής της Βίγλας της Μεγίστης Λαύρας, όπου έμειναν επί δεκαέξι έτη. Η υπέρμετρη άσκηση του Νεκταρίου ήταν θαυμαστή. Όλη την εβδομάδα την περνούσε δίχως να εξέρχεται διόλου του κελλίου του, παρά μόνο τις Κυριακές κι εορτές, που πήγαινε με τον αδελφό του στη σκήτη του Προδρόμου, για να ψάλλει ως ένας ενσώματος άγγελος. Όλη τη Σαρακοστή ήταν έγκλειστος και τρεφόταν με μουσκεμένα κουκιά. Είχε το χάρισμα των δακρύων και την ευχή του Ιησού αέναη.

Διακρίθηκε και τελειοποιήθηκε στην ψαλτική τέχνη. Οι Αγιορείτες τον ονόμαζαν «νέο Κουκουζέλη», «το αηδόνι του Αγίου Όρους». Οι Ρουμάνοι τον έλεγαν «το αηδόνι της Μολδαβίας». Όλοι τον θαύμαζαν για την υπέροχη ψαλμωδία του. Κατένυσσε τους πάντες. Ο ίδιος ήταν πάντοτε ταπεινός. Έρχονταν από μακριά για να τον ακούσουν να ψάλλει. Έψαλλε πράγματι τόσο ωραία όσο κανείς άλλος. Μετέφρασε πολλά μουσικά μέλη από τα ελληνικά στα ρουμανικά.

Από το 1862 εγκαταστάθηκε στη σκήτη του Τιμίου Προδρόμου. Επί σαράντα χρόνια έκανε υπακοή και ήταν πρόθυμος διακονητής. Ήταν επίσης καλός ξυλογλύπτης, έπλεκε δίχτυα και ύφαινε κάλτσες. Ήταν πάντοτε σοβαρός, ευλαβής και ευκατάνυκτος. Δεν γελούσε και δεν αστειευόταν ποτέ. Τα δάκρυά του ήταν πολλά και θερμά και στο ναό και στο κελλί του. Είχε ιδιαίτερα μεγάλη ευλάβεια στην Παναγία. Οι ωραιότερες συνθέσεις και ψαλμωδίες του ήταν τα υπέροχα «Άξιόν εστιν». Την Παναγία θεωρούσε βοηθό στην εκμάθηση της ψαλτικής και της νοεράς προσευχής. Η Παναγία τον έσωσε από μύριους πειρασμούς φθονερών ανθρώπων.

Ήταν φιλακόλουθος, πράος, σιωπηλός και αγαθός. Τίποτε το γήινο δεν τον ενδιέφερε. Τον νου του είχε πάντοτε ψηλά, στα ουράνια σκηνώματα. Δίδασκε με την παρουσία του και το παράδειγμά του. Οι δαίμονες τον μισούσαν και τον πολεμούσαν. Η Παναγία η Προδρομίτισσα, η μεγάλη αγάπη του υμνητή της Νεκταρίου, τους απομάκρυνε. Το καλοκαίρι του 1903 ο μέγας πρωτοψάλτης Νεκτάριος αναχώρησε για τον ουρανό, ύστερα από κτύπημα στο δάσος.

Ο Α. Μωραϊτίδης γράφει περί αυτού ότι πηγαίνουν οι προσκυνητές στη σκήτη «ν’ ακούσουν την αηδόφωνον μελωδίαν του περίφημου Βλάχου, του Νεκταρίου, του πρώτου μουσικοδιδάσκαλου του Αγίου Όρους, όστις όμως γηράσας και τυφλωθείς, έπαυσε προ χρόνων να ψάλλη, προ τεσσάρων δε μηνών εκοιμήθη εν Κυρίω, αφ’ ου επί πεντηκονταετίαν όλην διέδωσε την βυζαντινήν μούσαν εις τας μονάς και ιδίως εις την Λαύραν, την ημίσειαν ώραν απέχουσαν, όπου όλοι σχεδόν οι μοναχοί, από του Προηγουμένου κ. Κοσμά του Γέροντος μέχρι και των νεωτέρων υποτακτικών, γνωρίζουσι την εκκλησιαστικήν μουσικήν, υπό τον Βλάχον μαθητευθέντες».

Από τα 95 έτη της ζωής του τα 75 τα διήλθε μέσα στο τίμιο του μονάχου ράσο. Τα οστά του αναπαύονται στο οστεοφυλάκιο της σκήτης του Προδρόμου, προσδοκώντας ανάσταση νεκρών. Η ψυχή του ψάλλει ενώπιον του θρόνου του Παντάνακτος και πολυΰμνητου Θεού και της Παντάνασσας Θεοτόκου.

Βιβλιογραφία
• Μωραϊτίδης Αλέξανδρος, Με του βορηά τα κύματα, σ. 69. Αθήνα 1927
• Μπαλάν Ιωαννίκιος αρχιμ., Ρουμανικό Γεροντικό, σ. 309-315. Θεσσαλονίκη 1985
• Κοτσώνης Ιωαννίκιος αρχιμ., Αθωνικόν Γεροντικόν, σ. 191, 443. Κουφάλια Θεσσαλονίκης 1999
• Μωυσής μον. Αγιορείτης, Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών του εικοστού αιώνος, τόμ. Α΄, σ. 57-59. Θεσσαλονίκη  2011

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου

Νεκτάριος Βλάχος (τέλη 19ου-αρχές 20ού αι.), Μεγαλυνάριο Θεοτόκου / Nektarios Vlachos (late 19th c.-early 20th c.), Magnificat

Νεκτάριος Βλάχος,

Μεγαλυνάριο της Θεοτόκου, ήχος α´

Ψάλλει ο αείμνηστος Πρωτοψάλτης Πέτρος Μανέας

Nektarios Vlachos,

Magnificat for Theotokos, First Tone

Chanting: Petros Maneas, Protopsaltis

Ιωάσαφ Διονυσιάτης (†1866), Δοξολογία / Joasaph of Dionysiou monastery (†1866), Doxology

Ιωάσαφ Διονυσιάτης (†1866)
Αργή Δοξολογία, ήχος πλ. δ΄
Ψάλλει η Πανεπιστημιακή Βυζαντινή Χορωδία Θεσσαλονίκης. Χοράρχης: Αντώνιος Αλυγιζάκης.

Joasaph of Dionysiou monastery (†1866)
Slow Doxology, Plagal Fourth Tone
Chanting: The Byzantine Choir of the Thessaloniki University. Choir master: Antonios Alygizakis

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Αινείτε τον Κύριον / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Praise ye the Lord

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Κοινωνικό Κυριακής: Αινείτε τον Κύριον, ήχος πλ α΄,
Ψάλλει η Εκκλησιαστική Χορωδία "Ρωμανός ο Μελωδός" της μητροπόλεως Λεμεσού. Χοράρχης: Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Λυμπουρίδης

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
Communial chant of Sunday: Praise ye the Lord, Plagal First Tone
Chanting: Ecclesiastical Choir "Romanos Melodos" of Lemesos' Metropole.
Choir master: Archpriest Nicholas Limbouridis 

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Δόξα εν υψίστοις Θεώ / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), Glory to God in the heights

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), 

Δόξα εν υψίστοις Θεώ, ήχος βαρύς

Ψάλλει ο Βυζαντινός Χορός «Φιλαθωνίτες». Χοράρχης: Δημήτριος Μανούσης, Πρωτοψάλτης ιερού ναού Παναγίας Λαοδηγήτριας Θεσσαλονίκης

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), 

Glory to God in the heights, Plagal Third Tone (Grave)

Chanting: The Byzantine Choir "Philathonites". Choir master: Dimitrios Manousis, Protopsaltes of Panagia's Laodigitria Church in Thessaloniki

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977), Υπερδεδοξασμένος ει Χριστέ ο Θεός / Theophanes of Vatopedi monastery (born 1977), May be glorified our Lord Jesus

Θεοφάνης Βατοπαιδινός (γεν. 1977),

Υπερδεδοξασμένος ει Χριστέ ο Θεός, 

Ψάλλει: Ο χορός Ψαλτών Νάξιοι Μελιστές. Χοράρχης: Δημήτριος Παπάνης

Theophanes of Vatopedi monastery (born 1977)

May be glorified our Lord Jesus

Chanting: The byzantine choir "Naxioi Melistes". Choir master: Dimitrios Papanis

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Άνωθεν οι προφήται / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), From Above the Prophets Foretold of You

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Άνωθεν οι προφήται, ήχος βαρύς

Ψάλλει ο Φώτιος Κετσετζής, Άρχων Πρωτοψάλτης της Αρχιεπισκοπής Αμερικής.

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),

From Above the Prophets Foretold of You, Plagal Third Tone (Grave)

Chanting: Photios Ketsetzis, Archon Protopsaltis of Archbishop of America

Παγκράτιος Ιβηρίτης (α΄μισό 17ου αι.), Χερουβικό «σύντομον» / Pankratios of Iviron monastery (1st half o 17th c.), Cherubic hymn "short"

Παγκράτιος Ιβηρίτης  (α´ μισό 17ου αι.),

Χερουβικόν «σύντομον» 

Ψάλλουν: Μαθητές και δυο φίλοι του Χορού Ψαλτών Χίου. Χοράρχης: Ηρακλής Μαλανδρίνος, Πρωτοψάλτης ιερού ναού Αγίας Μαρίνης Καλοπλύτου πόλεως Χίου.

Ζωντανή ηχογράφηση: Χίος, 17 Ιουλίου 2018

Pankratios hieromonk from Raidestos and "domesticos" of Iviron monastery (1st half of 17th c.), 

Cherubic humn "short"

Chanting: Pupils and friends of the Psaltic Choir of Chios island. Choir master: Heracles Malandrinos, Protopsaltes of St Marina's Kaloplytou church, Chios city.

Live recording: Chios, 17 July 2018

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Άνωθεν οι προφήται / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), From Above the Prophets Foretold of You

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Άνωθεν οι προφήται, ήχος βαρύς
Ψάλλουν: Αρχιμ. Πρόδρομος Λαυριώτης, ιεροδιάκονος Φανούριος Λαυριώτης, ιερομόναχος Αντίπας Καρεώτης, Μοναχός Δαμασκηνός κ Θεοδοσιος ιερομόναχος Νεοσκητιώτες, μοναχοί Μπουραζερίτες, ιερομόναχος Θεολόγος Κερασιώτης κ.ά.
Ζωντανή ηχογράφηση από την πανήγυρη της μονής Ιβήρων (14/27 Αυγούστου 2017)

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
From Above the Prophets Foretold of You, Plagal Third Tone (Grave)
Chanting: Archimandrite Prodromos Lavriotis, hierodeacon Fanourios Lavriotis, hieromonk Antipas Kareotis, Monk Dascenos and hieromonk Theodosius from New Skate, fathers from the Kellion of St. Nicholas Bourazeri, hieromonk Theologos Kerasiotis a.o.
Live recording from the Feast of St. Athanasios of Great Lavra (14/28 August 2017)

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Άνωθεν οι προφήται / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), From Above the Prophets Foretold of You

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),

Άνωθεν οι προφήται, ήχος βαρύς

Ψάλλουν Αγιορείτες μοναχοί 

Ζωντανή ηχογράφηση από την πανήγυρη της Μεγίστης Λαύρας (4/17 Ιουλίου 2018)

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),

From Above the Prophets Foretold of You, Plagal Third Tone (Grave)

Chanting: Athonite monks

Live recording from the Feast of St. Athanasios of Great Lavra (4/17 July 2018)

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.), Άνωθεν οι προφήται / Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341), From Above the Prophets Foretold of You

Ιωάννης Κουκουζέλης (1270-1341 περ.),
Άνωθεν οι προφήται, ήχος βαρύς
Ψάλλει ο Διονύσιος Θανασούλης, Λαμπαδάριος του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Χολαργού

Ioannes Koukouzeles (1270-ca 1341),
From Above the Prophets Foretold of You, Plagal Third Tone (Grave)
Chanting: Dionysios Thanasoulis, Lampadarios of the Church of Theotokos Dormition Faneromenis in Cholargos (Attiki)

Παΐσιος Ξηροποταμηνός (1773-1853) / Paisios of Xiropotamou monastery (1773–1853)

Ο Παΐσιος Ξηροποταμηνός, κατά κόσμον Καραδημητρός Δάμτσας, μαθητής του Γεωργίου του Κρητός, καταγόταν από το Προμύριο του Βόλου και γεννήθηκε περί το 1773. Το 1807 εισέρχεται στη μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους με τους δύο αδελφούς του, Άνθιμο και Ιωάννη. Κατά τα έτη 1812-1818 βρίσκεται στο Βουκουρέστι, χειροτονείται ιερέας, λαμβάνει το οφφίκιο του αρχιμανδρίτη και καθίσται ηγούμενος της μονής Πλομπουίνας. Το 1818 πιθανότατα μυήθηκε από τον Σκουφά στη Φιλική Εταιρεία. Την περίοδο από το 1820 ώς το 1822 ξαναβρίσκεται στο Άγιον Όρος, από όπου έφυγε για την πατρίδα του μετά την ήττα του αγιορειτικού Λόχου κοντά στα Βασιλικά.
Μετά τό 1840, έτος κατά το οποίο ο Παΐσιος πρωτοστατούσε στη διάδοση της Επανάστασης στην περιοχή του Πηλίου, χάνουμε τα ίχνη του.
Τη δεκαετία, λοιπόν, 1840-1850, που παραμένει στο σκοτάδι, είναι πολύ πιθανόν ο Παΐσιος να την πέρασε στη μονή της μετανοίας του, και γι' αυτό έμεινε εκεί ένα μουσικό χειρόγραφό του όπου υπάρχει ακόμα.
Πέθανε το 1853. Εμέλισε διάφορα άσματα και αφιερώθηκε στην εφεύρεση και διάδοση ενός Αλφαβητικού Μουσικού Συστήματος. Τρία γράμματα του αλφαβήτου δεν χρησιμοποιούνται στο εν λόγῳ Αλφαβητικό Σύστημα. Αυτά είναι: θ, ξ, π. Εδώ είμαστε στα χνάρια όπου θα μπορούσε σ' αυτά να υποκρύπτεται το όνομα του συγγραφέα: Θ=Θετταλομάγνης, Ξ=Ξηροποταμινός, Π= Παΐσιος.

Πηγή: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος

Κοσμάς Ιβηρίτης ο Μακεδών (τέλη 17ου αι.) / Kosmas of Iviron monastery the Macedonian (late 17th c.)

Άμεσα συνδεδεμένος με την παράδοση της Κωνσταντινούπολης, μολονότι δρα στο Άγιον Όρος (στη μονή των Ιβήρων), είναι ο Κοσμάς ο Μακεδών (ακμή περ. 1665-1700), μαθητής του Γερμανού Νέων Πατρών και «συμφοιτητής», στον ίδιο, του Μπαλασίου. Πρόκειται επίσης για μουσικό αξιόλογο της περιόδου, χωρίς ωστόσο την επιβολή και την αίγλη των προηγούμενων, και που ενδιαφέρει τόσο ως συνθέτης, όσο προπάντων ως δάσκαλος και ως συστηματικός και επιδέξιος αντιγραφέας.
Καταρχήν φέρεται ότι μελοποίησε το Στιχηράριο του ενιαυτού και πλήρες το Ειρμολόγιο, βιβλία όμως τα οποία δεν φαίνεται να είχαν καμιά διάδοση. Επίσης, συνέθεσε πολλά μέλη της Παπαδικής, όπως πασαπνοάρια του Όρθρου, τιμιωτέρες, δοξολογίες, ασματικά τροπάρια, φήμες και πολυχρονισμούς, χερουβικά, κοινωνικά, θεοτοκία, μαθήματα, στίχους καλοφωνικούς, ένα κράτημα υπό την ένδειξη «ατζέμικον ερωτικόν», και ορισμένα άλλα, πολλά από τα οποία επισημαίνονται στα δικά του αυτόγραφα, αλλά και σε μεταγενέστερες Ανθολογίες του 18ου αιώνα.
Ωστόσο, ο Κοσμάς ο Μακεδών φαίνεται ότι ευδοκίμησε περισσότερο ως δάσκαλος της μουσικής (από τους πιο γνωστούς μαθητές του παραμένουν ο Δαμιανός ο Βατοπαιδινός, ο Παύλος ιερέας από τη Σκόπελο και, ίσως, ο Παναγιώτης ο Χαλάτζογλου) και, πάνω απ᾽ όλα, ως μουσικός βιβλιογράφος.
Ουσιαστικά πρόκειται για τον σημαντικότερο αντιγραφέα μουσικών χειρογράφων της εποχής. Η αντιγραφική του δραστηριότητα καλύπτει μέχρι στιγμής 28 μουσικά χειρόγραφα, χρονολογημένα (από το 1672 έως το 1692) και αχρονολόγητα, καθώς επίσης και ένα μη μουσικό. Αλλά εκείνο που εξαίρει ιδιαίτερα την περίπτωση του Κοσμά δεν είναι μόνο το πλήθος, όσο η κομψότητα και η φιλοκαλία της γραφής του. Τα αυτόγραφά του παραμένουν από τα ωραιότερα δείγματα μουσικών χειρογράφων της Τουρκοκρατίας.
Με όλα αυτά, τη σύνθεση, τη διδασκαλία και την αντιγραφή, ο Κοσμάς ο Μακεδών προβάλλεται αναμφισβήτητα ως ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της μεγάλης αυτής περιόδου, και οπωσδήποτε ως ο σημαντικότερος της περιοχής του Αγίου Όρους.

Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής

(Από το βιβλίο: Χατηζγιακουμής Μανόλης Κ., Η εκκλησιαστική μουσική του Ελληνισμού μετά την Άλωση (1453-1830), σ. 52-53. Αθήνα 1999)

Ιωάσαφ Βατοπαιδινός (α´ μισό 15ου αι.) / Joasaph of Vatopedi monastery (1st half 15th c.)

Ο Ιωάσαφ μοναχός, ο μαρτυρούμενος ως “δομέστικος Βατοπαιδίου” ακμάζει κατά το α´ μισό του 15ου αιώνα. Είναι ο μοναδικός μέχρι στιγμής γνωστός Βατοπαιδινός μουσικός της καθαυτό βυζαντινής περιόδου. Όπως και για πολλούς άλλους μεγάλους μελοποιούς του Βυζαντίου, έτσι και για τον Ιωάσαφ δεν έχουμε δυστυχώς πολλά στοιχεία. Είναι αξιοσημείωτο όμως ότι τα έργα του ανθολογούνται στα χειρόγραφα πλάι στα έργα μεγάλων μουσικών προσωπικοτήτων όπως του Ιωάννη Κουκουζέλη, του Κοντοπετρή, του Ιωάννη Κλαδά, του Ξένου του Κορώνη κ.ά., με παλαιότερη μνεία αυτήν του κώδικα Ιβήρων αρ. 925, του 1425, γεγονός που καταδεικνύει ότι τα μέλη του Ιωάσαφ χαρακτηρίζονται από σοβαρότητα, επιδεξιότητα, απλότητα, συνάμα όμως και μεγαλόστομη ευφράδεια, κοινά στοιχεία όλων σχεδόν των μουσουργών της περιόδου αυτής. Τα μελοποιήματά του είναι ευάριθμα, χαρακτηριστικά όμως της μουσικής του δεινότητας. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ορισμένα μέλη του Ιωάσαφ, όπως τα κατ’ ήχον Θεός Κύριος, καταγράφονται ως βατοπαιδινά, φανερώνοντας την ιδιαίτερη μουσική παράδοση της μονής Βατοπαιδίου και το κύρος των μουσικών της και εκτός του Αγίου Όρους από τα βυζαντινά ακόμη χρόνια.

Συνοπτικά αναγράφουμε το συνθετικό έργο του Ιωάσαφ όπως προκύπτει από τα χειρόγραφα. Έχει μελοποιήσει στίχους των Ανοιξανταρίων, την προαναφερθείσα πλήρη σειρά του Θεός Κύριος, Θεοτοκία, μαθήματα του Στιχηραρίου, καθώς και αναγραμματισμούς. Οι στίχοι των Ανοιξανταρίων είναι δύο, σε ήχο πλ. του τετάρτου φυσικά, από τους οποίους ο πρώτος Ως εμεγαλύνθη, συναντάται πιο συχνά από τον άλλο Έθου σκότος.

Τα δύο θεοτοκία μαθήματα είναι το Την Θεοτόκον Μαρίαν, σε ήχο πλάγιο του τετάρτου και το Την πάσαν ελπίδα μου σε ήχο πλάγιο του δευτέρου. Από τα δύο θεοτοκία, το πρώτο έχει μεταγραφεί από τον Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα στον κώδικα ΕΒΕ-ΜΠΤ αρ. 706. Ο αναγραμματισμός, είναι και αυτός όπως και του Κουκουζέλη, από το Θεοτόκε Παρθένε, ξεκινώντας με την αντιστροφή του χαιρετισμού Κεχαριτωμένη Χαίρε, και είναι σε ήχο πρώτο τετράφωνο. Έχει μεταγραφεί και αυτό από τον Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα στον κώδικα ΕΒΕ-ΜΠΤ αρ. 731. Τέλος από το είδος του Μαθηματαρίου και πάλι, έχουμε ένα μάθημα του Στιχηραρίου τώρα, που όπως και το προηγούμενο, αναφέρονται στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην οποία πανηγυρίζει “έως της σήμερον” η μονή του Ιωάσαφ. Έχει τονιστεί σε ήχο πλάγιο του τετάρτου και είναι το Όφις εξηπάτησεν Εύαν. Γίνεται φανερό ότι μεγάλο μέρος των ποιημάτων του Ιωάσαφ αφορούν στην “Κυρία των αγγέλων”, την οποία εξυμνεί και αυτός “ύμνος υφαίνων συντόνως τεθηγμένους”.

Πηγή: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου